پایین بودن جفت یا جفت سر راهی یکی از عارضه های دوران بارداری است، که زمانی اتفاق می افتد که جفت اندامی که در این دوران مواد مغذی و اکسیژن را برای جنین تامین می کند در قسمت پایینی رحم قرار بگیرد و قسمتی یا کل دهانه ی رحم را بپوشاند. این عارضه می تواند در اواخر بارداری باعث خونریزی و حتی زایمان زودرس شود. امروز می خواهیم در مورد علت پایین بودن جفت، علائم و گزینه های درمانی آن با شما صحبت کنیم.
جفت سرراهی چیست؟
جفت همزمان با جنین شما رشد می کند و در دوران بارداری به دیواره رحم شما متصل می شود. این اجازه می دهد تا اکسیژن و مواد مغذی از شما به کودک شما منتقل شود و همچنین هورمون هایی تولید می کند که از بارداری شما حمایت می کنند.
تخمک بارور شده در پوشش داخلی رحم شما کاشته می شود و جفت از آنجا رشد می کند. با پیشرفت بارداری و افزایش اندازه جنین و جفت، رحم شما بزرگ می شود و این بر موقعیت جفت تأثیر می گذارد. ناحیه ای که جفت معمولاً در آن چسبیده است به سمت بالا کشیده می شود و جفت را از دهانه رحم دور می کند.
اگر جفت در رحم شما پایین بماند، در نزدیکی دهانه رحم، ممکن است راه خروج نوزاد را مسدود کند. به آن “جفت سرراهی” یا “جفت پریویا” می گویند. هنگامی که یک زن جفت سرراهی دارد، نوزاد نمی تواند با زایمان طبیعی متولد شود.
در بسیاری از موارد، پایین بودن جفت به خودی خود برطرف می شود. اگر جفت از دیواره رحم به سمت بالا حرکت کند و از دهانه ی رحم دور شود. با این حال، این وضعیت می تواند تا آخر دوران بارداری در هنگام زایمان ادامه یابد، که فرد باید نوزاد را با زایمان سزارین به دنیا بیاورد.
انواع جفت سر راهی
جفت سرراهی با توجه به اینکه جفت چه مقدار از دهانه رحم را می پوشاند، دسته بندی می شود. سه نوع اصلی جفت سرراهی وجود دارد:
- جفت سرراهی کامل: دهانه رحم به طور کامل توسط جفت پوشانده شده است.
- سرراهی جزئی: فقط قسمتی از دهانه رحم توسط جفت پوشانده شده است.
- سرراهی حاشیه ای: جفت تا لبه دهانه رحم امتداد پیدا کرده است (نزدیک است اما دهانه را نمی پوشاند).
از آنجایی که جفت اغلب در دوران بارداری حرکت می کند، نوع جفت سرراهی شما می تواند با پیشرفت بارداری تغییر کند.
اگر سرراهی کامل دارید، احتمال اینکه جفت به طور کامل از دهانه‌ی رحم خارج شود کمتر از سرراهی های جزئی یا حاشیه ای است. علاوه بر این، هر چه در اواخر بارداری به این عارضه مبتلا شوید، احتمال برطرف شدن آن قبل از زایمان کمتر است
علائم پایین بودن جفت چیست؟
علائمی که نشان می دهد جفت ممکن است در پایین قرار داشته باشد شامل خونریزی بدون درد و قرمز روشن از واژن پس از هفته ای 20 بارداری است. شما همچنین ممکن است گرفتگی رحم همراه با خونریزی را تجربه کنید.
گر در دوران بارداری دچار خونریزی می شوید، بلافاصله باید به پزشک خود مراجعه کنید.
چرا خونریزی اتفاق می افتد؟
در مراحل بعدی بارداری، قسمت پایین رحم نازک می شود و گسترش می یابد تا کودک در حال رشد را در خود جای دهد. اگر جفت به انتهای رحم چسبیده باشد (مانند جفت سرراهی)، این نازک شدن و گسترش جفت را جدا می کند و باعث خونریزی می شود.
علت پایین بودن جفت چییست؟
علت اصلی پایین بودن جفت هنوز مشخص تشده است، این عارضه ممکن است فقط یک ناهنجاری تصادفی باشد. البته عوامل زیر می تواند در ایجاد این عارضه موثر باشند:
- سن بالای 35 سال
- بارداری چند قلویی
- مصرف کوکائین و مواد مخدر
- تعدد حاملگی
- درمان ناباروری
- داشتن جفت سرراهی قبلی
- سقط جنین قبلی
- سیگار کشیدن
- ناهنجاری های پوشش داخلی رحم، مانند فیبروم رحم
عوارض احتمالی پایین بودن جفت
برخی از عوارض جفت سرراهی عبارتند از:
- خونریزی شدید برای مادر
- شوک ناشی از از دست دادن خون برای مادر
- ناراحتی جنین از کمبود اکسیژن و خون رسانی
- زایمان سزارین یا زایمان زودرس
- خطرات برای نوزاد به دلیل تولد نارس
- هیسترکتومی، اگر جفت نتواند از دیواره رحم دور شود.
- در موارد نادر مرده زایی
چگونه پایین بودن جفت تشخیص داده می شود؟
پایین بودن جفت اغلب با سونوگرافی تشخیص داده می شود. اگر یک فرد باردار خونریزی واژینال را تجربه کند، ممکن است سونوگرافی برای بررسی وضعیت جفت انجام شود.
همچنین، مراقبت‌های معمول دوران بارداری شامل سونوگرافی معمول در حدود هفته بیستم بارداری است که در آن پزشکان این وضعیت را بررسی می‌کنند. خبر خوب این است که 90٪ (یا بیشتر) موارد جفت سرراهی خود به خود برطرف می شوند.
درمان پایین بودن جفت
در بیشتر موارد اگر این عارضه در اوایل بارداری رخ دهد خود به خود اصلاح می شود، ولی اکر تا اواخر بارداری این مشکل ادامه پیدا کند، باید یک سری اقدامات لارم انجام گردد. گزینه های درمانی متفاوت می باشد.
درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- جفت سرراهی کامل یا جزئی
- محل دقیق جفت
- مقدار خون از دست رفته
- هفته یا ماه بارداری
- موقعیت نوزاد
- سلامتی نوزاد
- سلامتی مادر
هدف از درمان دارویی کاهش علائم و طولانی شدن بارداری (جلوگیری از بارداری زودرس) است. گزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استراحت در رختخواب
- بستری شدن در بیمارستان
- نظارت دقیق، مانند استفاده از مانیتور جنین و بررسی منظم علائم حیاتی مادر (به عنوان مثال، فشار خون).
- انتقال خون برای مادر (در مواقع خونریزی شدید)
- اجتناب از هر گونه فعالیتی که باعث انقباضات رحمی می شود یا دهانه رحم را تحریک می کند.
زایمان معمولا به صورت، سزارین انجام می شود. نوزاد ممکن است نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد. مادر تحت طیف وسیعی از آزمایش‌ها، از جمله آزمایش‌هایی برای بررسی تعداد سلول‌های خونی و توانایی لخته شدن خون قرار می‌گیرد.
کلام آخر
بیشتر نوزادان درگیر جفت سر راهی سالم به دنیا می آیند. اگر از راهنمایی های پزشک متخصص زنان خود پیروی کنید، احتمالاً زایمان ایمن خواهید داشت. اگر در دوران بارداری خود دچار خونریزی یا ناراحتی شدید، حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
